ویستاباد

مسئولیت مورخ بودنبه یاد شادروان عبابافهایک‌نفس با ما نشستی خانه بوی گُل گرفت                                                  خانه‌ات آباد که این ویرانه بوی گُل گرفتاولین بار بیست سال پیش در دوره ضمن خدمت دبیران تاریخ کشور در تهران، با شادروان عبابافها نشستم و با ایرادهایی که به نویسندگان کتاب تاریخ معاصر می‌گرفت به قدرت علمی، درک تاریخی و احساس مسئولیت و جسارتش پی بردم و بعدها این دوستی هرچند دورادور به‌وسیله دوست مشترکمان دکتر حسین اینانلو، ادامه یافت و احوالش به من می‌رسید. یادداشت‌ها و مقالات او را در روزنامه‌ها می‌خواندم و الگو می‌گرفتم. همین اتفاقات سبب شد تا برای بزرگداشت او این یادداشت را با عنوان «مسئولیت مورخ بودن» قلمی کرده، از جایگاه جدید صفویان (اصفهان) به پایگاه قدیم ایشان (قزوین) ارسال نمایم. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید...به‌راستی مورخ کیست و مسئولیت او چیست؟دانش تاریخ با سایر دانش‌ها تفاوت‌های بسیار دارد. از سویی سهل است زیرا گمان عامه چنین است که مجموعه‌ای از محفوظات و قصه‌هاست اما از سویی ممتنع زیرا اصل کار، برداشت صحیح از اطلاعات تاریخی و رخدادها است. برای دست‌یابی به قدرت استفاده از تاریخ، مورخ علاوه بر ذوق و سلیقه، نیازمند دانش‌های فراوانی از فلسفه تا ادبیات و جغرافیا و روانشناسی و جامعه‌شناسی است و اضافه بر این‌ها نیاز به هوشمندی و خلاقیت دارد تا بداند که چه می‌کند. انتزاعی بودن تاریخ گرچه کمی پیچیده‌تر از ریا ویستاباد...ادامه مطلب

امروز گزیده فیلمی از مسابقه شبکه 3 را که دهدار باصفای ویست برایم فرستاده بود، دیدم. در این گزیده یکی از همشهریان خوانساری، گویش خوانساری را زبان خطاب می کرد و حتی آن را به عبری ربط می داد. ناخودآگاه، یاد گزارشی افتادم که چندین سال پیش در مورد خط سیاقی در بازار خوانسار تهیه شده بود و آنجا هم اشتباهات اساسی در بیان مصاحبه شوندگان در مورد تاریخچه این خط بود. با خودم فکر کردم چقدر نسبت به تاریخ خودمان بیگانه شده ایم که بدیهی ترین و نزدیکترین موضوعات در مورد خودمان را نمی دانیم. باور کنید این شیوه که در مورد شهر خودمان و تاریخ محل خودمان چیزی ندانیم، در کشور ما به شکل نگران کننده ای در حال پیشروی است. این‌ها شناسنامه ماست و دانستن آن افتخار آمیز خواهد بود. یادش به خیر، آقای نظری در آسیاب آبی خوانسار چه با شور این سخن منسوب به آیزنهاور را می گفت: «ملتی که تاریخ خود را نداند یا نابود می شود یا محکوم به تکرار تاریخ خواهد بود».زبان با گویش فرق می کند. زبان فعل مجزا و مستقل دارد و گویش یا لهجه فعل مشترک با سایر گویش های همجوار خود دارد. بنابر این گویش زیر مجموعه زبان است. مثلا فعل «شدن» به معنی رفتن، در زبان فارسی وجود دارد و در تمام گویش های زیر مجموعه‌اش ادا می شود. از همین مصدر وقتی فعل امر «بشو» به معنی برو ساخته می شود این واژه در لهجه خوانسار با شکل «بَش/ Bash»، در گویش کردی کلهری«بِچو/ Becho»، در گویش گیلکی «بوشو/Bosho»، در گویش تاتی و طالشی میانی هم «بش/ با سکون هر دو حرف»، گفته می شود. این امر نشان می دهد همه از یک ریشه هستند و اختلافات مختصر در آواهای آن است. این در حالی است که همین فعل امر «برو» در زبان ترکی «گِت یا گِد/Get,Ged» است و این نشان می دهد ترکی زبانی مجزا است و مج ویستاباد...ادامه مطلب

بلخبرای من که شاید به‌گزاف خود را جزو مورخان می‌خوانم؛ نام بلخ با نام زرتشت، خاندان برمکی، رابعه بلخی، ابن‌سینا، ناصرخسرو، مولانا، شهید بلخی، انوری، دقیقی، ابوشکور بلخی، ابراهیم ادهم و بزرگان دیگری گره‌خورده است که در دوران طلایی پیش از مغول از خوان نعمت تمدن و فرهنگ بلخ بهره‌مند بوده‌اند و به شهرت رسیده‌اند. شهر بلخ در قلب خراسان بزرگ و در شمال غربی کابل بزرگ‌ترین شهر خراسان و پایگاه تجارت و زیارت و سیاست آن به شمار می‌رفته است. این شهر با ارتفاع کمتر از 400 متر از سطح دریا در دامنه شمالی‌رشته کوه هندوکش است که رودخانه ای از چشمه شفا از شکاف این رشته کوه گذشته و دشت وسیعی را سیراب می‌کند که مرکز آن شهر بلخ است. هرچند این رودخانه به دوازده شعبه تقسیم و دشت عظیم بلخ را سیراب می‌کند اما بخش بزرگی از ارزش بلخ به خاطر چهارراه تجارتی بودن آن است که دروازه هندوستان و چین و ایران به شمار می‌رفت. تحقیقات باستان‌شناسی امروزی نشان می‌دهد قلعه شش‌ضلعی و مخروبه بلخ بیش از دو هزار و پانصد سال قدمت دارد. در این شهر تجارتی که بارکده هند و چین برای ایران به شمار می‌رفت یهودیان، هندویان، چینیان و ایرانیان زندگی می‌کردند و منابع از دروازه‌ای به نام دروازه یهودیان در آن نام‌برده‌اند ازاین‌جهت بلخ را شهر دروازه‌ها و تلاقی فرهنگ‌ها هم خوانده‌اند.این بلخ همان باکتریا در کتیبه بیستون است که با نام شهریاری به نام گشتاسب گره‌خورده و همان شهری است که زرتشت پیامبر در آن در پناه گشتاسپ به سر برد و دستورات خود را به مردم رسانید. ظاهراً زرتشت در بلخ سروی کاشت که در دوره‌های بعد برای مردم مقدس بود و قبل از سرو کاشمر ازمیان‌رفته است. باخبریم که بلخ در دوران ساسانی اقامتگاه مرزبان خراسان بوده است. نام بلخ بی ویستاباد...ادامه مطلب

سد گلپایگان که پیش از این به نام سد شاه اسماعیل و سد اخته خان(خوان) هم معروف بوده است، نخستین سد مدرن ایران با گنجایشی حدود 42 ملیون متر مکعب است که مطالعات آن از سال 1323 شروع و در سال 1326 ساخت آن آ ویستاباد...ادامه مطلب

حزب به معنی گروه و دسته است و اصطلاحاً به جمعی از یاران هم‌رأی گفته می‌شود که برای یک هدف مشترک کار کنند. در تاریخ اسلام به جنگ خندق «احزاب» هم گفته‌شده است زیرا در این جنگ گروه‌های مختلفی از مشرکان ب ویستاباد...ادامه مطلب

در نشریه دانشجویی ارغنون منتشر کردمگویا آندره مالرو در کتاب ضد خاطرات خود گفته است «زندگی ارزش هیچ‌چیز را ندارد ولی هیچ‌چیز هم ارزش زندگی را ندارد» من نمی‌خواهم این گفته را با نظام ارزشی خودمان مقایسه ویستاباد...ادامه مطلب

سی‌وسه‌پل یا چهل چشمهبدون اغراق می‌توان آن را زیباترین پل جهان خواند. این پل زیبا که در قسمت عریض رودخانه درست‌شده است و چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا وصل می‌کند کمی کمتر از 300 متر طول دارد و به ا ویستاباد...ادامه مطلب

 کورش نه دشمن است و نه قابل پرستشسال‌ها پیش کتاب پاره‌ای را که یکی از دانشجو معلمان قدیمی از کتاب‌های قراضه و اسقاطی کتابخانه مدرسه‌شان پیداکرده بود، به دستم رسید که شاید فقط نصفه و یا بخشی از اول کتا ویستاباد...ادامه مطلب

 «رفتم به سر راه همان خانه و مکتب»...آخرین شنبه ی اردیبهشت بود و دیگر قرار آن مدرسه لعنتی! برای شنبه، در کار نبود. از پارسال قرار داشتم تا در این سال به کودکی های خودم هم سر بزنم. الان خرسند بودم که ب ویستاباد...ادامه مطلب

هرکجا آن شاخ نرگس بشکفدگلرخانش دیده نرگسدان کنندامروز هم فرصتی دست داد تا حلقه مریدان استاد زارعی عزیز جمع شوند و با همراهی گل وجودش بخش از محلات غربی اصفهان, را زیارت کنیم. وعده گاه ما دروازه کوشک یا ویستاباد...ادامه مطلب